Dziedziczne choroby oczu:
Postępujący zanik siatkówki (PRA - Progressive Retinal Atrophy) nazywany także postępującym zwyrodnieniem siatkówki jest znanym od dawna schorzeniem oczu o charakterze dziedzicznym, które występuje u bardzo wielu ras psów.
PRA jest wspólnym terminem służącym do opisu szeregu wrodzonych degeneracji siatkówki oka.
Schorzenie to związane jest z degeneracją fotoreceptorów znajdujących się w siatkówce oka (odpowiada ona za zamianę dochodzących z zewnątrz bodźców świetnych, na impulsy mózgowe, docierające za pośrednictwem nerwu wzrokowego do mózgu). Siatkówkę tworzą dwie warstwy: pigmentowany nabłonek i część nerwowa. Pierwsza z nich, nabłonek, odpowiada za zaopatrzenie w substancje odżywcze i usuwanie obumarłych już tkanek.
Degeneracja fotoreceptorów położonych w centralnej części siatkówki
(CPRA) nazywana jest także dystrofią pigmentowanego nabłonka siatkówki
(RPED- Retinal Pigment Epithelial Dystrophy). Powoduje ona uszkodzenie komórek, które nie mogą dostatecznie szybko rozkładać zużytych fragmentów, ani też wytwarzać nowych. W wyniku rozwoju schorzenia, fotoreceptory degenerują się, co prowadzi do pogorszenia wzroku. Chore zwierzęta tracą możliwość widzenia centralnego; pozostaje im jedynie peryferyjne pole widzenia.
Jedynym sposobem ograniczenia występowania tej choroby u przyszłych pokoleń jest wykonywanie dokładnego badania okulistycznego bądź zdecydowanie bardziej skuteczne- wykonanie testu genetycznego u wszystkich psów, które przeznaczone są do hodowli. Nie istnieje obecnie żaden skuteczny sposób leczenia chorych zwierząt.
Chorobę można wykryć badaniem okulistycznym psów powyżej 12-tego miesiąca życia, bądź wykonać testu DNA w każdym wieku (można w ten sposób przetestować także szczenięta)
Możliwe wyniki:
prcd-PRA czysty - normal/clear , dawniej A (Optigen), N/N (Laboklin)
prcd-PRA nosiciel - carrier, dawniej B (Optigen), N/PRA (Laboklin)
prcd-PRA chory - affected, dawniej C (Optigen), PRA/PRA (Laboklin)
|
RODZICE |
normal (A) |
carrier (B) |
affected (C) |
|
normal (A) |
100 % normal |
50 % normal (A), 50 % carrier (B) |
100 % carrier (B) |
|
carrier (B) |
50 % normal (A), 50 % carrier (B) |
25 % normal (A), 50 % carrier (B), 25 % affected (C) |
50 % carrier (B), 50 % affected (C) |
|
affected (C) |
100 % carrier (B) |
50 % carrier (B), 50 % affected (C) |
100 % affected (C) |
|
Należy pamietać że % oznacza powyżej SZANSĘ na wystąpienie danego wyniku, prawdopodobieństwo z jakim może on się pojawić - przykładowo normal x carrier daje szansę na 50 %nosicieli i 50 % czystych, gdy w rzeczywistosci ta proporcja moze być odmienna (np wszystkie czyste, lub 75 % nosicieli).
Test genetyczny można wykonać w laboratorium
Optigen w USA oraz laboratorium
Laboklin w Niemczech.
W obydwu przypadkach należy pobrać u weterynarza krew do specjalnej próbówki (w LABOKLIN'ie istnieje także możliwość pobrania wymazu z policzka), wypełnić odpowiedni formularz, i wysłać - na wyniki czeka się około tygodnia do 3 tygodni.
Anomalia Oczu Collie (ang.CEA - Collie Eye Anomaly)- także występuje u Tollerów. Poniżej przetaczam
artykuł p. Jacka Garncarza, specjalisty chorób oczu u psów, za zgodą autora.
"CEA Stanowi prawdopodobnie najczęstszy wrodzony defekt tylnych struktur oka. Obejmuje uszkodzenia twardówki, naczyniówki, siatkówki, a także nerwu wzrokowego, przy czym ślepota związana z odklejeniem się siatkówki lub znacznymi wylewami krwi do komory przedniej oka dotyczy jedynie około sześciu procent zwierząt dotkniętych tym schorzeniem.
W trakcie organogenezy pigmentowany nabłonek siatkówki powstaje z komórek tylnej, wgłąbiającej się ściany pęcherzyka wzrokowego. Brak odpowiedniej ekspresji na czynniki stymulujące wzrost tych komórek powoduje, że zaburzony zostaje cały proces różnicowania się komórek wszystkich tkanek oka. W przypadku zespołu Anomalii Oczu Collie (CEA), naczyniówka pozostaje niewykształcona w okolicy położonej bocznie od tarczy nerwu wzrokowego i możliwe jest także, że nie zamyka się płodowa szczelina, pozostawiając defekt w strukturach brodawki nerwu lub jej okolicach. Stopień niedorozwoju naczyniówki i rozmiar szczeliny mogą się znacząco różnić u poszczególnych osobników, a nawet pomiędzy oczami tego samego zwierzęcia. Wszystkie dotknięte tym szczenięta wykazują niedorozwój naczyniówki, ale w wieku od dwunastu do szesnastu tygodni, u wielu z nich pomniejsze zmiany bywają zamaskowane pigmentacją. Różne są szacunki, ale najprawdopodobniej około 30 % szczeniąt cierpiących na to schorzenie maskuje objawy choroby. Z jakiegoś powodu proces ten opisuje się jako "stan normalny". Fenotyp w badaniu oftalmologicznym wydaje się normalny, ale badanie genetyczne ujawnia, że psy takie są chore i muszą być uwzględniane w programach likwidowania tej choroby. Ma to dosyć duże znaczenie, i usprawiedliwia badanie wszystkich miotów predylekcyjnych ras w wieku 6 - 7 tygodni. Około trzydziestu procent dorosłych psów wykazujących niedorozwój naczyniówki, jest także dotkniętych wadą polegającą na nie zamknięciu się szczeliny. Szczeliny okołobrodawkowe wyściełane są zdegenerowaną tkanką nerwową siatkówki, a psy, u których są one znacznej wielkości muszą także mieć upośledzone widzenie. Rola szczeliny w odklejaniu się siatkówki już po porodzie nie jest całkowicie wyjaśniona, ale przypuszcza się, iż ma swój udział w tym procesie.
U niewielkiej części chorych psów odklejanie się siatkówki ma miejsce w okresie narodzin, podczas, gdy u zwierząt posiadających szczelinę znacznych rozmiarów, siatkówka odkleja się w ciągu pierwszych trzech lat życia. U około jednego procenta chorych psów występują krwotoki wewnątrz gałki ocznej, ale etiologia tego powikłania pozostaje otwartą kwestią do dyskusji."
Możliwe wyniki:
CEA czysty - normal
CEA nosiciel - carrier
CEA chory - affected
|
RODZICE |
normal |
carrier |
affected |
|
normal |
100 % normal |
50 % normal , 50 % carrier |
100 % carrier |
|
carrier |
50 % normal, 50 % carrier |
25 % normal, 50 % carrier, 25 % affected |
50 % carrier, 50 % affected |
|
affected |
100 % carrier |
50 % carrier, 50 % affected |
100 % affected |
|
Należy pamietać że % oznacza powyżej SZANSĘ na wystąpienie danego wyniku, prawdopodobieństwo z jakim może on się pojawić - przykładowo normal x carrier daje szansę na 50 %nosicieli i 50 % czystych, gdy w rzeczywistosci ta proporcja moze być odmienna (np wszystkie czyste, lub 75 % nosicieli).
Tollery można przebadać na CEA w laboratorium Optigen - test można wykonać łącznie z PRA, po obniżonej cenie.
Dysplazja siatkówki (RD Retinal Dysplasia)- dysplazja siatkówki może objawiać się jako "odklejanie się" części lub całej siatkówki, co prowadzi nawet do całkowitej ślepoty zwierzęcia. Jest to wrodzona wada siatkówki, która klinicznie objawia się jako pofałdowanie i pojawienie się "rozetek" na siatkówce lub właśnie jej odklejanie. Diagnozę może postawić jedynie badanie oftalmoskopem przez doświadczonego weterynarza.
Dziedziczna zaćma (HC Hereditary Cataract)- U psów wyróżnia się zaćmę wrodzoną, dziedziczną, starczą oraz wtórną. U psów występuje najczęściej zaćma dziedziczna oraz rzadziej - zaćma wtórna (będąca skutkiem innych chorób np. cukrzycy czy gPRA) oraz zaćma starcza.
Zaćma dziedziczna jest chorobą przewlekłą, rozwijającą się latami a jej dokładne przyczyny nadal nie są znane, mimo wieloletnich badań. Pierwsze objawy choroby mogą pojawić się między 1 a 7 rokiem życia i dotyczyć jednego lub obu oczu. Początkowo jest to punktowe, pojedyncze zmętnienie, zwykle w środkowym polu tylnej części soczewki, które widoczne jest jedynie w badaniu okulistycznym. W tym okresie pies nie ma żadnych problemów z widzeniem i zachowuje się zupełnie normalnie.
U większości psów rozwój choroby zatrzyma się na tym etapie, jednak u niektórych pojawiają się kolejne zmętniałe punkty, aż z czasem dojdzie do zmętnienia całej soczewki i całkowitej ślepoty. Objawy : mleczno-białą soczewkę a niekiedy także silnie rozszerzenie źrenicy (artykuł ze strony poświęconej
Golden Retrieverom)
Dystrofia Rogówki - Corneal Dystrophy - na skutek zaburzenia metabolizmu lipidów (tłuszczy) w obrębie rogówki, dochodzi do gromadzenia się złogów (kryształów) tłuszczu, najczęściej cholesterolu. Złogi te są widoczne w postaci malutkich szaro-mlecznych punktów zmętnienia na rogówce, które występują w obu oczach, zwykle symetrycznie. Zmianom tym nie towarzyszą żadne inne objawy - brak jest wycieków z oczu czy zaczerwienia spojówek. Schorzenie nie zaburza widzenia ani nie jest bolesne, dlatego leczenie nie jest w tym wypadku konieczne (autor :lek.wet. Małgorzata Wojtasiak, lek.wet. Jarosław Wypart)
Dystrofia Rogówki często pojawia się w obu gałkach ocznych - nie określono sposobu odziedziczalności tej choroby u Tollerów, niemniej Tollery o zdiagnozowanej dystrofii powinny być wykluczane z hodowli.
Distichiasis (dwurzędność rzęs) -
choroba charakteryzuje się wadliwym wzrostem rzęs. Rzęsy rosną w kierunku gałki ocznej, przez co mogą ją podrażniać. Stopień nasilenia choroby bywa zmienny; czasem występuje jedynie w postaci pojedynczej rzęsy, nie urażającej gałki ocznej, nie dającej żadnych objawów klinicznych, gdzie rzęsy są delikatne i krótkie, po cały rząd rzęs, twardych i długich, silnie drażniących oko. W ostrej formie, przy stałym podrażnianiu gałki ocznej, distichiasis może powodować stany zapalne oczu - w formie łagodnej, nie daje żadnych objawów. W przypadkach, gdy nieprawidłowo rosnące rzęsy ocierają twardówkę, konieczna bywa interwencja weterynaryjna: najczęściej wymrażanie dodatkowego rzędu rzęs.
Ponieważ leczenie jest łatwe a komfort zwierzęcia zachowany, psy z distichiasis mogą być używane do hodowli.
Persistent Pupiliary Membrane (PPM -Przetrwała błona źrenicza ) -
Przetrwała błona źrenicza - obecne są przetrwałe elementy płodowej błony źreniczej w postaci pasm tkanki przechodzących nad otworem źrenicznym.
W życiu płodowym błona źrenicza pełni funkcje odżywcze soczewki oka. W wieku około 4-8 tygodni od narodzin stopniowo zanika, czasem jednak pozostają fragmenty błony, przytwierdzone do rogówki, soczewki, lub, najczęściej do tęczówki.
PPM można zatem podzielić w zależności od jej umiejscowienia na kilka form:
iris, najbardziej łagodna odmiana gdzie niewielkie pozostałości znajdują się na tkance źrenicy, wada jest praktycznie niewidoczna i nie powoduje objawów (nie powoduje też wykluczenia z rozrodu).
lens, bardziej trwałe uszkodzenie; fragmenty przyłączone do soczewki, mogą powodować zakrycie oka, może powodować lekki defekt,
cornea, najgroźniejsza forma, mogąca powodować problemy ze wzrokiem, a nawet ślepotę, gdzie pozostałości dołączone są do rogówki.
Pozostałe choroby oczu to :
Entropion (podwinięcie powieki), Ectropion (wywinięcie powieki), Cataract non-congenital (zaćma nie-wrodzona), Lens luxation (primary) (pierwotne skręcenie/ zwichnięcie soczewki), oraz Hypoplasia/Micropapilla.
Powyższe choroby oczu można zdiagnozować na podstawie badania okulistycznego u uprawnionego okulisty. Warto je wykonać, bo jakkolwiek część tych chorób nie wszystkie wykluczają psa czy sukę z programu hodowlanego, o tyle jednak większość z nich, może prowadzić do ślepoty i stanowi absolutne przeciwskazanie do rozmnażania. Stąd też, szczególnie zanim pies/suka zostanie użyty w programie hodowlanym, powinno się takie badanie zrobić, aby móc stwierdzić czy zwierzę nie powinno być wykluczone z hodowli, z racji przekazywania danej choroby kolejnym pokoleniom. Jest to bardzo ważne - samo badanie na PRA czy nawet CEA, nie wyklucza pojawienia się innych chorób, na które na chwilę obecną nie ma opracowanego testu genetycznego - stąd jedyną droga diagnozy może być właśnie badanie okulistyczne (z zaznaczeniem, że to badanie może jedynie wykluczyć czy pies jest chory na dane schorzenie; okulista nie może stwierdzić, czy zdrowy w badaniu pies, nie jest nosicielem genu na daną chorobę).Należy przy tym pamiętać że certyfikat wystawiony przez weterynarza, jest ważny na rok.
Lekarze weterynarii wystawiający certyfikaty w kierunku dziedzicznych chorób oczu
Dość często u młodych psów i szczeniąt, występuje
grudkowe zapalenie trzeciej powieki. Trzecia powieka, znajdująca się pomiędzy powieką dolną a gałką oczną, zbudowana jest z chrząstki, na której powierzchni znajduje się gruczoł łzowy i grudki limfatyczne (chłonne) pokryte łącznie spojówką.
Grudki te, wchodzące w skład układu odpornościowego, pełnią funkcję obronną przed infekcjami o rozmaitym podłożu (wirusowym, bakteryjnym czy grzybiczym).W momencie zakażenia objętość grudek powiększa się, z racji namnażania się w tym czasie komórek obronnych. Jednak gdy zapalenie posiada charakter przewlekły, a przyrost komórek jest znaczny, grudki rosną do bardzo dużych rozmiarów. Pojawia się wysięk z oka, często o ropnym charakterze, oko jest silnie zaczerwienione, i sprawia zwierzęciu ból - pies często przeciera oczy łapą, powiększając tym samym zakażenie. Przy wystąpieniu w/w stanu zapalnego, należy udać się do lekarza; pies dostanie środki przeciwzapalne, i antybiotyki. Jeśli kuracja nie przynosi rezultatu, weterynarz może zlecić operacyjne usunięcie grudek- zabieg odbywa się pod narkozą.
Oczy chore---------------------- oczy zdrowe
